Na czym polega rekultywacja gleby?

Działalność człowieka niezaprzeczalnie wpływa na nasze środowisko. Skutki tego możemy odczuć bezpośrednio, na przykład dostrzegając degradację i później rekultywację gleby. Jak jednak przebiega ten proces i w jakich przypadkach może być konieczny? Kto zobowiązany jest do podjęcia się tego zadania? Tego i więcej o rekultywacji gleby dowiecie się z poniższego artykułu.

Czym jest degradacja gleby?

Aby odpowiedzieć sobie na pytanie, czym jest rekultywacja gleby, należy w pierwszej kolejności dowiedzieć się, na czym polega jej degradacja. Są to wszystkie procesy i zjawiska, które wpływają negatywnie na żyzność i zasobność gleby przez pogorszenie jej własności fizycznych, biologicznych lub chemicznych, istotnych dla roślin.

Niestety, dużą częścią degradacji gleb na całym świecie jest działalność człowieka. Doprowadziła ona do pogorszenia stanu nawet 23% użytecznej rolniczo ziemi na całej planecie. Zmagamy się z problemami takimi jak pustynnienie i stepowienie ze względu na niewystarczającą ilość wody, zniekształcenie gruntów oraz chemiczne zanieczyszczenie gleby przez rolnictwo, górnictwo, transport samochodowy, gospodarkę komunalną i przemysł.

Co to jest rekultywacja gleby?

Rekultywacja gleby jest ostatecznym środkiem, po jaki możemy sięgnąć w procesie przeciwdziałania degradacji gleb. Zanim zajdzie konieczność podjęcia się tego zadania, zazwyczaj stosuje się ochronę techniczną, próbuje poprawiać się ekologiczno-produkcyjne warunki gleby i stosować ochronę profilaktyczną, czyli higienizację.

Sama rekultywacja gleby jest działalnością mającą na celu przywrócenie gruntom zniszczonym przez przemysł wartości użytkowej. Szczególny problem stanowi przemysł górniczo-hutniczy, pozostawiający za sobą wyrobiska po kopalniach odkrywkowych, hałdy, stawy osadnikowe i zanieczyszczone gleby. Aby poprawić tak zniszczoną glebę, kształtuje się właściwą rzeźbę tereny, poprawia jej własności fizyczne i chemiczne, wzmacnia skarpy, buduje drogi, sieje trawy i wiele innych.

Ten proces powinien zostać przeprowadzony w ciągu 4 lat od ustania eksploatacji gruntów na potrzeby przemysłowe, przez użytkownika odpowiedzialnego za ich degradację lub dewastację. Prawnie jest on regulowany przez  ustawę z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz ustawę z 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie.

Jakie są rodzaje rekultywacji gruntów?

Techniczna rekultywacja gruntów polega na:

• właściwym ukształtowaniu rzeźby terenu,
• poprawieniu właściwości fizycznych i chemicznych gleby,
• odtwarzaniu gleby poprzez pokrycie gruntów skażonych warstwą świeżej gleby (na przykład zasypywanie hałd pokopalnianych),
• uregulowaniu stosunków wodnych w glebie poprzez nawadnianie gruntów przesuszonych i osuszanie terenów podmokłych (meliracji),
• umacnianiu skarp,
• budowie dróg dojazdowych.

Biologiczna rekultywacja gruntów obejmuje:

• wyrównanie powierzchni gruntu;
• przysypanie powierzchni gruntu warstwą świeżej, żyznej gleby o grubości 30-50 cm;
• utwardzenie gleby,
• zaoranie,
• właściwe nawożenie i nawadnianie gruntu,
• chemiczne odtruwanie w przypadku gruntów skażonych,
• wprowadzenie roślin próchnicotwórczych (trawy, łubin i inne gatunki roślin motylkowych),
• zalesianie.

Gdzie jeszcze można przeprowadzić rekultywację?

Rekultywacja może dotyczyć nie tylko gleb, ale również wód, szczególnie jezior. W tym przypadku rekultywacją są wszystkie metody postępowania mające na celu poprawić stan ekosystemów jeziornych, najczęściej zniszczonych poprzez nadmierny dopływ substancji biogennych lub toksycznych. Obejmuje ona działania takie jak zwiększenie dopływu czystych wód, przepłukiwania, natlenianie wód, regulację biegu rzeki czy przedstawienie wybranych gatunków ryb i zooplanktonu.